بررسی رابطه بلندمدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالرآمریکا

مجله مهندسي مالي و مديريت پرتفوي شماره چهارم / پائيز 9832 بررسی رابطه بلندمدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالرآمریکا تاریخ دریافت: 98/3/11 تاریخ پذیرش: 98/7/21 دكتر محمود هوشمند رضا فهیمی دوآب چکیده قیمت نفت خام و ارزش دالر آمریکا دو متغیر اقتصادی مهم و تأثیرگذار بر اقتصاد جهانی می باشند. هدف این مقاله بررسی وجود یا عدم وجود یک رابطه بلندمدت پایدار بین این دو متغیرمی باشد. برای این منظور از آزمون های هم جمعی و علیت بین متغیرها برای دوره 1:5891 تا 488592 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که افزایش 18 درصد در قیمت حقیقی نفت خام منجر به کاهش 1/5 درصدی ارزش واقعی دالر می شود. جهت علیت نیز از متغیر قیمت نفت به قیمت دالر آمریکا است. بعالوه با تخمین رابطه تصحیح خطای کوتاه مدت برای معادله بلندمدت نرخ ارز دالر مشاهده می شود که در صورت انحراف نرخ ارز واقعی دالر از روند بلندمدت خود این شکاف با نرخ 2/3 درصد در هر دوره ترمیم می شود تا اینکه دوباره به مسیر بلند مدت خود باز گردد. واژههاي كلیدي: قیمت نفت خام نررخ مروثر دالر روش جوهانسرن-جوسریلیو مرد تصحیح خطا هم انباشتگی. - مقدمه ارزش دالر آمریکا و قیمت نفت خام دو متغیر اقتصادی هستند که تغییرات آنها تأثیرات به سزایی در روند رشد اقتصاد جهانی برجای می گذارد. عالوه بر این نفت و دالر به عنوان 1- دانشیار اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد دانشکده علوم اداری و اقتصادی مشهد m-hoshmand@ferdowsi.um.ac.ir 2- دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد دانشکده علوم اداری و اقتصادی - نویسنده مسئول reza_fahimidoab_1359@yahoo.com 92

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب دو دارایی جایگزین یکدیگر می توانند در سبد دارایی افراد و مؤسسات مختلف وارد شود. میل به حداکثر کردن بازدهی کل سبد دارایی نیاز مبرم کشورهای غربی به نفت خام برای رشد اقتصادی ارزش گذاری نفت بر حسب دالر آمریکا و باالخره جهان روایی دالر آمریکا از عواملی هستند که باعث می شود ارتباط پیچیده ای بین قیمت نفت خام و دالر آمریکا بوجود آید. در اکثر مواقع قیمت نفت و ارزش دالر آمریکا بطور مستقیم به یکدیگر وابسته نیستند اما کانالهایی وجود دارد که از طریق آنها این دو متغیر بطور غیر مستقیم به یکدیگر وابسته می شوند. در حقیقت افزایش در قیمت نفت جهت جبران کاهش قدرت خرید که ناشی از کاهش ارزش دالر بوده است می تواند موجب وقوع حوادثی گردد که بر روی قیمت نفت تأثیر گذارد. این تأثیر به صورت کاهش یا کند نمودن افزایش قیمت نفت می تواند افزایش قیمت نفت را کند و حتی خنثی کند و آثار متقابلی را بر نرخ ارز وارد کند. سؤا مهمی که در ارتباط بین این دو متغیر کلیدی وجود دارد این است که آیا این دو متغیر بطور مستقل از هم در حا تغییرند یا خیر چه پایه های نظری وجود دارد که قادر است مسیر های تأثیر گذاری این دو متغیر بر یکدیگر را توضیح دهد چه شواهد تجربی در مورد ارتباط آماری بین آنها وجود دارد در این مقاله ابتدا به مرور مختصر تاریخی از تغییرات و تحوالت دو متغیر قیمت نفت و نرخ ارز دالر بعد از جنگ جهانی دوم خواهیم پرداخت. سپس کار خود را با مرور تمام دالیل تئوریکی که بتواند ارتباط بین قیمت های نفت و نرخ ارز دالری آمریکا را توضیح دهد ادامه خواهیم داد. سپس به مرور برخی کارهای تجربی که در این زمینه در سطح جهان انجام شده است می پردازیم. در قسمت نتایج تجربی مقاله به معرفی متغیرهای مورد استفاده و آزمون برخی خواص این سری ها پرداخته و رابطه بلندمدت بین این دو متغیر را با توسل به روش هم انباشتگی جوهانسن-جوسیلیو تخمین زده و به تحلیل نتایج بدست آمده می پردازیم. در نهایت با توجه به نتایج حاصل برخی داللتها و پیشنهادات سیاستی به عنوان ماحصل این مقاله ارائه می گردد. - - مبانی نظري و پیشینه تجربی - مروري مختصر بر تاریخچه ي قیمت هاي نفت و نرخ ارز دالر آمریکا 83 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا در تاریخ اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم )4882-1:88( می توان چهار دوره ی مختلف در خصوص ارتباط بین قیمت نفت و نرخ ارز دالر شناسایی کرد. چهار دوره ی مختلف به سادگی به وسیله ی نوسانات دو متغیر و درجه ی همبستگی آنها قابل شناسایی است. جالب اینست که این دوره ها با تغییرات رژیم اقتصادی در بازارهای پو و نفت منطبق می باشد. تشخیص تفاوت بین دوره ها همچنین بوسیله ی تغییرات همبستگی بین قیمت های نفت خام و نرخ ارز دالر منعکس شده است. )جدو یک(. عالمت و اندازه این همبستگی کامال و بطور محسوسی در بین این 2 دوره مذکور متفاوت است. جدول) (: همبستگی نرخ ارز دالر آمریکا و قیمت نفت خام همبستگی نوسانات وقایع كلیدي بازه زمانی دوره 1 1:88 تا 1:28 پایین حاکمیت سیستم برتون وودز -8/24 4 1:21 تا 1:52 باال شوکهای او و دوم عرضه نفت -./15 3 1:58 تا 1::5 متوسط تضعیف اوپک +8/22 2 1::: تا 4882 باال تقاضای بازارهای نوظهور و عرضه محدود -8/58 1 منبع 9 OeNB اولین دوره ی مشاهده شده )1:88 تا 1:28( 4 که مطابق با سیستم برتوون وودز با نرخ های ثابت ارز می باشد که در سا 1:22 معرفی شده است. تعهد به ثابت نگاه داشتن نرخ 3 دالر آمریکا به طال استاندارد دالر جهانی را شکل داد. )مکینون 4888( یعنی همه ارزهای 2 دیگر به دالر )طال( تثبیت شدند. در طو این عصر طالیی )مورگلین و اسکور 8::1 ) تورم پایین نرخ های بهره ی پایین و رشد باالی اقتصادی وجود داشت و قیمت های نفت خام پایین و با ثبات بود. فرایند شکل گیری قیمت نفت تحت کنتر شرکت های نفتی بین المللی معروف به 2 خواهر بود. یعنی 2 شرکت نفتی بین المللی که تولید نفت تصفیه ی نفت و توزیع آن را از اواسط قرن بیستم در اختیار داشتند. این دوره ی با ثبات فراگیر به وسیله ی دوره ی بعدی پرافت و خیز سالهای 1:21 تا 1:52 دنبا شد. که به وسیله ی شوک های او و دوم قیمت نفت در سالهای 1:23 و :1:2 بوقوع پیوست یعنی قبل از وقوع شوک نفتی او که درآن رییس جمهور آمریکا نیکسون عدم ادامه ی تبدیل دالر آمریکا به طال را به دلیل اوضاع وخیم پرداخت های مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 89 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب آمریکا اعالم کرد. این باعث تضعیف شدید دالر در مقابل طال و برخی نرخ های ارز مثل مارک و ین ژاپن شد. از آنجا که نفت بر اسا دالر آمریکا قیمت گذاری می شد این موضوع باعث شد که تولید کنندگان نفت در همان قیمت نفت سابق درآمد اندک بدست بیاورند و قدرت خرید خود را از دست بدهند. سازمان کشورهای صادرکننده ی نفت )اوپک( در ابتدا تعدیل قیمت نفت در مقابل کاهش ارز دالر را به آهستگی انجام دادند. تنها دو سا 8 بعد در طو جنگ»یوم کیپر» اوپک عرضه نفت خود را کاهش داد و محدودیت هایی را بر صادرات نفت به غرب وضع کرد. در نتیجه قیمت نفت تا سا 2 1:22 برابر شد و به 14 دالر آمریکا به ازای هر بشکه رسید. بحران نفتی دوم با توجه به انقالب ایران بوقوع پیوست که موقتا تولید نفت کاهش یافت. نگرانی ها از بازار و عدم کنتر قیمت های نفت تحت مدیریت کارتل یک شوک دیگری را وارد ساخت که طی 14 ماه بعدی قیمت نفت به بشکه ای 28 دالر رسید. بعد از آن قیمت نفت به طور متوسط تعدیل شد علی رغم اینکه بین ایران و عراق جنگ رخ داد اما همچنان قیمت نفت در سطوح باال حفظ شد. در همین حا دالر آمریکا شروع به بازیابی قدرت قبلی خود کرد. که در پی شوک معروف به شوک ولکر بود. با محدود کردن عرضه ی پو و رها کردن هدف نرخ بهره رئیس وقت فدرا رزرو پل ولکر تورم را به وضع موفقیت آمیزی تا 18 درصد در عرض دو سا کاهش داد هر چند که رکودی را نیز در اقتصاد آمریکا بوجود آورد. همبستگی منفی بین نرخ ارز دالر آمریکا و قیمت نفت خام از نظر قدر مطلق کاهش پیدا کرد هر چند که این دو متغیر در 2 طی این دوران به طور قابل مالحظه ای پایدار بودند. ( کریچن 4882(. این دوره بوسیله رکود قیمت نفت و ارزش پایین دالر آمریکا توصیف شد و به دنبا آن کشورهای گروه 2 هفت توافق پالزا را اتخاذ نمودند. تغییرات مهمی در اوپک رخ داد که بر قدرت این سازمان بر اعما نفوذ بر بازار نفت تاثیر گذاشت. در آگوست 1:58 عربستان سعودی استراتژی 5 خود به عنوان تولید کننده با نوسان آزاد که تولید گاه و بیگاه را برای توقف کاهش قیمت قطع می نمود رها کرد در حالی که قیمت نفت خود را با بازار معامالت نقدی نفت خام به جای دو برابر کردن مقدار استخراجش پیوند داد. تا اواسط سا حدود هر بشکه 18 دالر آمریکا سقوط کرد. پس از آن تا سا 1:52 قیمت نفت خام تا 5::1 قیمت نفت پایین باقی ماند و تالش های اوپک در رسیدن به اهداف تنظیم قیمت نفت با شکست مواجه شد 89 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا و بازار های پیش فروش و نسیه باعث شفافیت بیشتر قیمت و استقال کشورهای وارد کننده نفت از کارتل معروف شدند. در دسامبر 1:58 توافق پالزا با هدف تنز ارزش دالر آمریکا در مقابل ین ژاپن و مارک آلمان منعقد شد که توانست به آمریکا کمک کند تا کسری حساب جاری را تقلیل دهد و از یک رکود جدی بیرون آید در طی دو سا بعد مداخله هماهنگ بانک مرکزی در بازارهای ارز باعث افت بهای 88 درصدی دالر آمریکا در مقابل ین ژاپن شد. کاهش نرخ ارز دالر آمریکا در سا 1:52 بواسطه انعقاد قرارداد لوور از طرف 2 کشور از اعضای GV کند شد اما ارز آمریکا تا میانه دهه ی بعد بهبود نیافت. قیمت نفت خام بطور موقت در سا 8::1 در طی اشغا کویت توسط عراق ناگهان افزایش یافت اما پس از جنگ خلیج قیمت نفت خام تقریبا بطور مستمر کاهش یافت و بوسیله رکود ناشی از انتقا در اتحادیه جماهیر شوروی سابق و اروپای شرقی و مرکزی فشرده و کوچک گردید و در سرتاسر بحران 2::1 و 5::1 آسیا به پایین ترین سطح رسید. در آغاز دوره آخر شکوفایی اقتصادی آمریکا دالر این کشور را مورد پشتیبانی قرار داد. با این حا از حدود سا 4884 به بعد پس از یک وقفه کوتاه در باال رفتن قیمت نفت رابطه بین نرخ ارز دالر آمریکا و قیمت نفت برای دومین بار بطور شفافی منفی می شود. با انباشت ترازی های خارجی آمریکا فشار بر دالر آمریکا فزونی یافت و با باال رفتن تفاوت های جزئی نرخ بهره در مقایسه با منطقه یورو وضعیت دالر بدتر شد. با این توصیف به تازگی کاهش ارزش دالر آمریکا و باال رفتن قیمت نفت متمایل به رابطه ی معکو شده است و همان طور که مشاهده شد اروپا و بقیه نقاط جهان قادر به تفکیک اقتصاد خود از این رکود اقتصادی ایاالت متحده نیستند. به سخن دیگر این رکود موقت در اقتصاد آمریکا بقیه اقتصاد دنیا را نیز تحت تاثیر می گذارد. - پایه هاي نظري ارتباط بین نرخ ارز دالر و قیمت نفت و شواهد تجربی - تفسیرهای تئوریکی ارتباط بین قیمتهای نفت و نرخ های ارز در دو مسیر اصلی قرار دارند. اولی مسیری است که روی این موضوع متمرکز است که نفت به عنوان عامل تعیین : کننده و عامل اصلی رابطه مبادله است. بر این اسا آمانو و نوردن )5::1( مد خیلی ساده ای را ارائه کردند که شامل دو بخش می باشد. یکی برای کاالهای قابل مبادله و مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 88 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب دیگری برای کاالهای غیرقابل مبادله بود. هر دو بخش از دو عامل و نهاده قابل مبادله )نفت( و غیرقابل مبادله )نیروی کار( استفاده می کند. قیمت محصو قابل مبادله بطور بین المللی تعیین می شود و ثابت است لذا نرخ ارز حقیقی بر اسا قیمت محصو در بخش غیرقابل مبادله تعیین می شود. افزایش در قیمت نفت منجر به کاهش در قیمت نیروی کار می شود تا الزامات رقابت پذیری بخش قابل مبادله حفظ شود. اگر بخش غیرقابل مبادله شدت مصرف انرژی باالیی نسبت به بخش قابل مبادله داشته باشد قیمت محصو آن بخش در صورت افزایش قیمت نفت افزایش می یابد و در نتیجه نرخ ارز واقعی نیز افزایش می یابد. اگر بخش غیرقابل مبادله شدت مصرف انرژی کمتری از بخش قابل مبادله داشته باشد نتیجه معکو خواهد بود. مشکل این روش تحلیل این است که فرض اقتصاد کوچک را دارد. این موضوع از این حقیقت که قیمت های قابل مبادله می توانند بطور جهانی به دنبا شوک قیمت نفتی افزایش یابند غفلت کرده است. با لحاظ این موضوع )و با فرض وجود قیمتهای واحد در بخش قابل مبادله( می شود نتیجه گیری کرد که تغییرات نرخ ارز حقیقی که به دنبا شوک قیمت نفتی به وجود می آید به شدت مصرف انرژی در دو بخش قابل مبادله و غیرقابل مبادله در همه کشورهای مورد بررسی بستگی دارد. دسته دوم بحث نظری که در ادامه بیشتر بدان می پردازیم روی بحث تراز پرداختها و 18 به تبع آن به بخش قابل مبادله و ترجیهات پرتفوی بین المللی متمرکز شده است. در این بیان افزایش در قیمت نفت به عنوان مکانیزمی برای انتقا ثروت از کشورهای واردکننده نفت به کشورهای صادرکننده نگاه شده است. تأثیر این افزایش قیمت نفت بر نرخ ارز بر توزیع واردات نفت میان کشورهای واردکننده و بر واردکننده نفت)آنان که ثروتشان کاهش یافته( ثروتشان افزایش یافته( بستگی دارد. ترجیهات پرتفوی هر دو کشورهای و کشورهای صادرکننده نفت کراگمن با فرض اینکه سازمان ( OPEC آنان که از ثروت انباشته خود بطور فزاینده ای برای واردات بیشتر کاال از کشورهای صنعتی استفاده می کند پویاییهایی را به مد داد. امکان وجود رابطه دراز مدت بین قیمت های نفت و نرخ ارز مؤثر دالر داللت بر وجود علیت بین این دو متغیر دارد. برخی مطالعات مسیر علی از قیمت نفت به دالر را نشان داده 11 اند. برخی بررسی ها نیز بر وجود رابطه علی دیگری از دالر به قیمت نفت داللت دارند. ما دو نوع از روابط علی را از لحاظ تئوریک در حد مکفی بررسی می کنیم و سعی خواهیم کرد 83 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا تا به نتایج رضایت بخشی از روابط در هر مورد دست پیدا کنیم. های پورتفولیو را معرفی می کنیم. سپس ما برخی از مد - - - تاثیر نرخ ارز دالر روي عرضه و تقاضاي نفت نرخ ارز مؤثر دالر بر قیمت نفت از طریق تغییر در عرضه و تقاضای نفت اثر می گذارد. چون که دالر ارزی است که توسط تمام مصرف کننده ها و تولید کننده های خارج از آمریکا دریافت می شود این اثرگذاری به پو رایج مورد استفاده در مبادالت مختلف مرتبط با فعالیت های نفتی نیز بستگی دارد. خرید های نفتی به دالر پرداخت می شود چون تقاضای نفت به قیمت ارز داخلی کشورهای مصرف کننده نفت بستگی دارد از این رو عموما با نوسانات دالر تقاضای آنان از نفت نیز دستخوش تغییر می شود. بنابرین کاهش ارزش دالر قیمت نفت به پو داخلی را برای کشورهای دارای نرخ ارز شناور مانند منطقه یورو و ین ژاپن کاهش می دهد. این اثر برای کشورهایی مثل چین که دارای سیستم نرخ ارز ثابت به دالر هستند خنثی است. کاهش ارزش دالر نفت را برای کشورهای واردکننده این سوخت فسیلی ارزانتر می کند که این امر منجر به افزایش درآمد واقعی آنها و افزایش تقاضای نفت آنها می شود. بنابرین کاهش ارزش دالر در مرحله او یک تاثیر مثبت روی تقاضای نفت دارد که بدین صورت می تواند در افزایش قیمت نفت سهمی داشته باشد. از سوی دیگر شرکت های نفتی از پولهای رایج داخلی کشورهای تولید کننده نفت جهت پرداخت بابت هزینه های نیروی کار مالیاتی و سایر هزینه ها استفاده می کنند. این پو های داخلی معموال وابسته به دالر است زیرا رژیم های نرخ ارز ثابت سازگار با اکثر 14 کشورهای تولید کننده هستند) فرانکل 4883(. تغییرات دالر احتماال قیمت مورد انتظار تولیدکنندگان را کمتر از قیمت مورد انتظار تقاضاکننده ها تحت تاثیر قرار دهد. فعالیت های حفاری نیز با قیمت نفت مرتبط اند زمانی که قیمت نفت افزایش می یابد برخی فرآیندهای استخراج سخت و نه چندان سود آور اکنون سودآور شده و ظرفیت تولید افزایش می یابد. شواهد تجربی این ارتباط مثبت بین دو متغیر در آمریکای شمالی آمریکای التین و خاورمیانه را تایید می کند. کاهش ارزش دالر همچنین می تواند باعث ایجاد تورم شده و درآمد کشورهای تولید کننده نفت را که نرخ های ارزشان در ارتباط با دالر می باشد کاهش دهد. همه کشورها بطور مشابه تحت تاثیر قرار نمی گیرد. اوپک که مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 83 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب مقدار کاالی بیشتری را از ایاالت متحده وارد می کند کمتر از کشورهایی که بیشتر از اروپا و آسیا وارد می کنند تحت تاثیر قرار می گیرد. افزایش در تورم و کاهش در قدرت خرید درآمد قابل تصرف واقعی و بنابرین درآمد موجود برای عملیات حفاری و هر چیزی مثل این را کاهش می دهد. بطور کلی یک کاهش در ارز دالر ممکن است به کاهش عرضه نفت منجر شود. - تاثیر قیمت نفت روي نرخ ارز موثر دالر - - دالیل چندی وجود دارد که معتقدند قیمت نفت می تواند بر نرخ های ارز علی الخصوص دالر تاثیر بگذارد. تفسیرهای متعددی وجود دارد که بیان می دارند که کشورهای 13 صادرکننده نفت عالقه مند به سرمایه گذاری های مالی به دالر هستند. در این چارچوب افزایش قیمت نفت ثروت کشورهای تولید کننده را افزایش می دهد و به تبع آن تقاضا برای دارایی های دالری را افزایش می دهد. تعبیرهای دیگری نیز می تواند در مد های 12 نرخ ارز فرم خالصه شده یافت شود. همانند فروج )8::1( یا به شکل کلی تر ( نرخ ارز 18 تعادلی رفتاری( که کالرک و مک دونالد )5::1( در این کار پیشقدم بودند. در این رویکرد دو متغیر مستقل دائما جهت توضیح نرخ ارز مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتند از رابطه مبادله و خالص دارایی های خارجی. حا قیمت نفت بطور مشخص این دو متغیر را تحت تاثیر قرار می دهد و از این طریق تاثیرشان روی نرخ ارز تایید می شود. در نگاه او چنین بنظر می رسد که بین قیمت نفت و نرخ ارز دالر یک رابطه منفی وجود دارد یعنی در واقع افزایش قیمت نفت باید رابطه مبادله آمریکا را بدتر کند و سپس منجر به کاهش ارزش دالر شود. عالوه براین افزایش قیمت نفت می تواند اثرات همانندی روی کسری حساب جاری آمریکا که بیشتر شده است داشته باشد که این نیز منجر به کاهش خالص دارایی های خارجی آمریکا شود. ( برگردانده شوند(. حتی اگر درآمدهای نفتی به دالر در این زمان کاهش ارزش دالر بایستی رخ دهد تا وضعیت خارجی آمریکا و قدرت رقابت وی را در سطح جهان تثبیت گردد. بهرحا دالیل و مطالعات قبلی کامل نبودند و ماهیت چند جانبه نرخ ارز را نادیده گرفته است یا بطور خیلی سطحی برخورد کرده است. استدال کاملتری که بتواند این امکان را به ما بدهد تا روابط مثبت را توضیح بدهیم معموال در ادبیاتی یافت می شود که آثار نسبی تغییرات بر آمریکا را با 83 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا شرکای تجاری آن مقایسه می کند. اگر آمریکا یک وارد کننده مهم نفت باشد افزایش قیمت نفت می تواند وضعیتش را بدتر کند. به هر حا اگر آمریکا کمتر از کشورهای اصلی دیگر همانند کشورهای حوزه یورو و یا ژاپن واردکننده نفت باشد وضعیت نسبی اش ممکن است در مقایسه را با آنها بهبود یابد. بنابراین یک افزایش در قیمت نفت می تواند منجر به افزایش ارزش دالر نسبت به یورو و ین شود و در نهایت ارزش موثر دالر افزایش یابد. 3- - - تعامالت در مورد پورتفولیو تعابیر چندی در مطالعات انجام گرفته توسط کراگمن و گالوپ فراهم شده که مدلهایی را برای توضیح ارتباط بین قیمت نفت و نرخ ارز دالر توسعه داده اند. فرض آنان بر این است که دنیا به سه ناحیه تقسیم می شود. اوپک آمریکا و اتحادیه اروپا. مد آنها اثرات جریان های ثروت را که با افزایش قیمت نفت جریان می یابد بررسی می کند و اثرات آنها را روی تعاد سبد دارایی مطالعه می کند. اگر اوپک میل داشته باشد مقدار دارایی یورویی خود را نسبتا در سطح باالتری نگه دارد بنابراین افزایش قیمت نفت باعث کاهش ارزش دالر نسبت به یورو می شود. از این رو اثر بر نرخ ارز بستگی به این واقعیت دارد که تخصیص مجدد ثروت مطابق با افزایش قیمت نفت پیامد وجود مازاد تقاضا برای پو رایج اروپا است ( که به معنی وجود مازاد عرضه دالر می باشند(. در این مورد پو اروپا تا حدودی نسبت به دالر تقویت شده سهم آن در ثروت جهانی افزایش یافته اند و از این رو باعث برگرداندن تعاد سبد دارایی می شود. - پیشینه تجربی -3 جدو زیر مجموعه ای از مطالعاتی را که در خصوص ارتباط بین قیمت نفت و نرخ ارز توسعه داده شده است ارائه می کند. این مطالعات نتایج تخمینهای مختلفی را نشان می دهد که از نظر مفاهیم تئوریک تعریف داده ها و دوره زمانی متفاوت می باشند. نکته قابل توجه این است که اکثر مطالعات از مقادیر حقیقی به جای مقادیر اسمی استفاده کرده اند. 12 در طو زمان ارتباط منفی بین دالر آمریکا و قیمت نفت به شدت حمایت می شود. اما گروه قابل مالحظه ای از اقتصاددانان با این رابطه منفی مخالفند و معتقد به وجود رابطه ای 12 مثبت بین این دو متغیر هستند. مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 83 9832

مطالعه علیت مدل نرخ ارز روش دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب 15 در مقاله ای کودرت و دیگران )4885( به بررسی پایداری رابطه بین قیمت نفرت و نررخ ارز واقعی دالر در بلندمدت پرداختند. نتایج آنها نشان داد کره اوال علیرت از سرمت قیمرت نفت به نرخ ارز دالر می باشد. نتایج آنها نشان می دهد که برا افرزایش 18 درصرد لگراریتم قیمت نفت 2/3 درصد نرخ ارز واقعی دالر تقویت می شود. همچنین مد تصرحیح خطرای این رابطه نشان می دهد که در صورت وقوع شوک بر نرخ ارز دالر کره باعرث انحرراف ایرن متغیر از روند بلندمدت آن می باشد در هر دوره به اندازه 8/55 درصد تعردیل مری شرود و شکاف بسته می شود. در انتهای مقاله نیز مکانیزم انتقا تغییرات قیمت نفت بر نررخ ارز از طریق موقعیت خالص دارایی های خارجی امریکا بیان شده است. ترازا و ملهم )4882( به بررسی رابطه بلندمدت میان مقادیر واقعی قیمت نفت و نررخ ارز 1: دالر در مقابل یورو طی سالهای 4888 تا 4882 پرداختند. نترایج هرم انباشرتگی و آزمرون علیت نشان می دهد که یک درصد کاهش ارزش دالر منجر به افزایش 8:/1 درصد قیمرت نفت در بلندمدت می شود. ( و یک درصد تقویت یورو مطابق با 1/55 درصد افزایش قیمرت نفت در بلندمدت می باشد.( علیت نیز از قیمت نفت به دالر می باشد و سرعت تعدیل نررخ ارز به مسیر بلندمدت خود در هر دوره برابر با 8/14 درصد می باشد. اوزترک و دیگرران 48 به بررسی رابطه بلندمدت قیمت نفت و نرخ ارز یک کشور صنعتی کوچک و باز بدون منرابع منابع نفتی مثل ترکیه پرداختند. آنها از روش هم انباشتگی جوهانسن و آزمون علیرت و برا استفاده از داده های فصلی از 1:54 تا 4882 دریافتند که قیمت حقیقی و بین المللی نفت خام علت تغییرات نرخ ارز حقیقی دالر به لیره جدید ترکیه است. جدول ( (: پیشینه تجربی قیمت نفت دوره تئوري مسیر 83 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

Chen, 2008 از دالر آمریکا به قیمت نفت ساختار عرضه و تقاضا Borensztein/Rein)(h art,1994 NEER و REERنرخ دالر آمریکا حداقل مربعات معمولی پویا از Benassy-Quere et al., 2007 قیمت واقعی نفت به نرخ واقعی ارز آمریکا مد چهار کشور )Krugman, 1980 ( آمریکا چین اوپک و اتحادیه اروپا REER شاخص دالر آمریکا هم انباشتگی از دالر آمریکا به قیمت نفت مد معادالت همزمان مد ساختاری و نرخ های بهره و NEER NEERنرخ VAR دالر آمریکا بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا Yousefi and Wirjanto, 2005 Krichene, 2005 از قیمت واقعی دالر آمریکا به قیمت نفت Incomplete FX pass-through, oligopolistic rivalry of OPEC REER شاخص دالر آمریکا همراه با تصحیح خطای استاندارد تخمین OLS از دالر آمریکا به قیمت نفت مد سهم بازار با رهبری قیمت عربستان سعودی REER نرخ آمریکا GMM مد دالر Amano and van Norden, 1998 Yousefi and Wirjanto, 2004 از نفت به نرخ ارز دالر تک معادله ای با مد تصحیحی خطا REER شاخص دالر آمریکا سیستم معادالت همزمان پویا 4882-1:58 متوسط قیمت لحظه ای نفت خام حفظ قدرت خرید کانا قیمت های محلی دارایی و پولی کوتاه مدت و بلند مدت رابطه منفی به استثنای دهه 1:58 4882-1:22 قیمت بازاری و واقعی نفت خام تأثیر چین از طریق تثبیت پو خود به دالر آمریکا و رشد انرژی بر خود. رابطه مثبت اما از 4884 به بعد رابطه منفی می باشد. 4882-1:28 شاخص قیمت نفت خام حفظ قدرت خرید کانا قیمت های محلی تأثیر منفی هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت -1:5: 1::: قیمت آنی ماهانه نفت 2 کشور عضو اوپک کانا حفظ قدرت خرید درآمدهای نفتی رابطه منفی -1:5: 1::: قیمت آنی و ماهانه WTI, Brent, OPEC کانا حفظ قدرت خرید درآمدهای نفتی و بازار نرخ ارز ناقص همبستگی منفی 1::4-1:24 قیمت واقعی نفت WTI قیمت واقعی نفت نوسانات شوکهای رابطه مبادله را منعکس می کند. هم انباشتگی مثبت منبع 9 OeNB مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 82 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب بناسی - 41 کوئری و دیگران )4888( نیز به بررسری ارتبراط بلندمردت برین متغیرهرای حقیقی قیمت نفت و دالر پرداختند. با استفاده از آمار سالهای 1:22 تا 4882 نشان دادنرد که 18 درصد افزایش باعث تقویت ارزش دالر به اندازه 2/3 درصد در بلندمدت می گرردد و علیت از قیمت نفت به دالر می باشد. سرعت همگرایی نرخ ارز به مسیر بلندمدت خرود نیرز برابر با 8/55 درصد در هر دوره می باشد. و براالخره نروردن و آمرانو )5::1( برا بررسری 44 های خود دریافتند که قیمت نفت علت گرنجری نررخ ارز واقعری دالر اسرت و بررعکس آن صادق نمی باشد. آنها با بررسی های بیشتر به این نتیجره رسریدند کره قیمرت نفرت منبرع عمده شوکهای نرخ ارز در دوره بعد از برتون وودز می باشد و اینکه قیمت انرواع انررژی هرا داللتهای مهمی رابرای تحقیقات در خصوص رفتار نرخ ارز دارد. تأثیر قیمت نفت بر نرخ های ارز پو هایی به غیر از دالر آمریکا توسط محققین 43 بسیاری تصدیق شده است. بطور معمولی چنین مطالعاتی روی ارزهای کشورهای صادرکننده نفت متمرکز می شوند چرا که ارتباط مستقیمی بین پو اینگونه کشورها و دیگر کشورها وجود دارد که این ارتباط می تواند حتی از مورد دالر آمریکا مستقیم تر باشد. تفاوت آشکار موجود بین مسیر علیت در بین این نتایج و بیشتر مطالعات در این خصوص که شامل دالر آمریکا می باشد نشانگر این است که دالر آمریکا به خاطر نقش خود در معامالت رسمی نفت به عنوان پو رایج میتواند به عنوان یک استثنا لحاظ شود. اخیرا مطالعاتی کلی روی ارتباط بین قیمت محصوالت و نرخ های ارز صورت گرفته است که نتایج مهمی را در بر داشته است. در حالت نرخ های ارز شناور شواهدی زیادی به دست آمده است که این قیمت محصوالت است که توسط نرخ های ارز تحت تأثیر قرار می 42 گیرند و برعکس آن صادق نمی باشد. 3- معرفی متغیرها و نتایج تخمین مدل هم جمعی جوهانسن-جوسیلیوس شکل )1-2( دو متغیر کالن نرخ ارز مؤثر واقعی دالر و قیمت حقیقی متوسط نفت خام )بصورت لگاریتمی( را نشان می دهد. همانطور که مالحظه می شود دوره مورد بررسی از فصل او سا 1:58 تا فصل آخر سا 4885 می باشد. شاید بتوان چنین استدال کرد که با دوره مذکور اوال به اندازه کافی طوالنی است که می توان رابطه متغیرهای مورد نظر را بطور اطمینان بخشی برآورد نمود. همچنین در دوره فوق الذکر شرکتهای نفتی حذف شده اند و لذا اثرات این دو متغیر بر یکدیگر را بهتر می توان بررسی کرد. اطالعات مربوط به متغیرها از منبع داده های 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا IFS صندوق بین المللی پو )IMF( استخراج گردیده است. البته قابل ذکر است که برای محاسبه قیمت حقیقی نفت خام از شاخص قیمت مصرف کننده جهانی برای تعدیل استفاده شده است. در نمودار زیر LRWOIL بیانگر متغیر لگاریتم قیمت حقیقی متوسط قیمت نفت خام می باشد و متغیرLREER نیز بیانگر لگاریتم نرخ ارز واقعی و مؤثر دالر آمریکاست که در مقابل شرکای تجاری عمده آن کشور محاسبه شده است. شکل) 4 - (: نمودار لگاریتم قیمت حقیقی نفت خام و لگاریتم نرخ ارز واقعی مؤثر دالر آمریکا منبع 9 محاسبات تحقیق حا با توجه به شکل فوق می توان برخی استنباط های شهودی را انجام داد. او اینکه کامال مشهود است که نوسانات نرخ ارز مؤثر که بیانگر قدرت رقابت یک کشور)در تحقیق حاضر آمریکا( می باشد بسیار کم است. این متغیر دارای انحراف استاندارد 8/12 می باشد. این بدین معناست که در دوره مورد بررسی رقابت پذیری اقتصاد آمریکا در عرصه بین الملل چندان دستخوش تغییرات گسترده نبوده است هر چند که کاهش نا محسو نرخ ارز مؤثر دالر در دوره مورد مطالعه افزایش خیلی کمی را در قدرت رقابت کاالهای آمریکایی با سایر نقاط جهان را می توان دریافت کرد. نکته دوم اینکه بر خالف نرخ ارز قیمت نفت خام حتی در مقادیر حقیقی نیز دارای نوسانات باالیی می باشد و دارای انحراف استاندارد 8/22 می باشد. همانطور که در فصو قبل نیز گفته شد قیمت نفت از متغیرهای مختلفی اعم از اقتصادی سیاسی و مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 39 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب جغرافیایی متأثر می شود و لذا چنین نوساناتی در این متغیر چندان دور از انتظار نیست. مطلب سوم که رسالت این مقاله نیز شفاف سازی این مطلب می باشد نوع رابطه بین این دو می باشد که با مالحظه نمودار سری زمانی این دو متغیر نمی توان در این خصوص اظهار نظر قطعی کرد. لذا در ادامه از طریق مدلهای اقتصاد سنجی و تخمین بلندمدت سعی خواهیم کرد این رابطه را تبیین نماییم. در این راستا و برای افزایش مشاهدات و دقت تخمین مد از داده های فصلی استفاده شده است. برای تعیین و تبیین رابطه بلندمدت بین چند متغیر روشهای متعددی مطرح شده است. روش انگل-گرنجر روش خودرگرسیو با وقفه های گسترده و یا روش معروف جوهانسن- جوسیلیو نمونه ای از این روشهاست. ترتیبی که بیان شده است به صورت زمان بندی شده و تاریخی است. بدین معنی که ابتدا روش انگل- گرنجر مطرح گردید ولی بدلیل در نظر نگرفتن واکنشهای پویای کوتاه مدت موجود بین متغیرها اعتبار الزم را نداشت چرا که برآوردهای حاصل از آنها بدون تورش نبوده و در نتیجه انجام آزمون فرضیه با استفاده از آمارهای آزمون 48 معمو بی اعتبار خواهد بود. بههمین دلیل استفاده از الگوهائی که پویائی های کوتاه مدت را در خود داشته باشند و منجر به برآورد ضرائب دقیق تری از الگو شوند مورد توجه قرار می 42 گیرند. مد و الگوی اتو رگرسیو با وقفه های گسترده )ARDL( مدلی بود که معرفی شد و توانست با محاسبه رابطه بلند مدت و واکنش های کوتاه مدت بطور مکرر در مقاالت علمی مورد استفاده قرار گیرد. از آنجاییکه این مد از وقفه های گسترده ای برای تخمین مد استفاده می کند لذا در این روش بایستی از داده های زیادی بهره جست تا مشکالت مربوط به پایین بودن درجه آزادی مطرح نگردد. از سوی دیگر ممکن است بین چند متغیر سری زمانی بیش از یک بردار همانباشتگی بلندمدت وجود داشته باشد. در آن صورت روشهایی مثل انگل-گرنجر و ARDL نمیتوانند بدون هیچ پیش فرضی از جانب تحلیلگر این بردارها را تعیین کنند. جوهانسن و جوسیلیو با فرموله کردن روشی برای همانباشتگی برداری که در تعیین بردار همانباشتگی از طریق حداکثر راستنمایی صورت میگیرد توانستند نقایص روش های فوق را حل کنند وآزمونی را برای تعیین تعداد بردارهای بلندمدت و همچنین از طریق آن تعیین واکنش های کوتاه مدت معرفی نمایند. در این مقاله از روش سوم برای تعیین وجود یا عدم وجود رابطه بلندمدت بین دو متغیر مهم و تأثیرگذار بر اقتصاد بین الملل استفاده خواهیم کرد. در صورت تأیید وجود رابطه 39 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا بلندمدت ضمن تبیین آن رابطه به استخراج معادله تصحیح خطای برداری حاصل از این رابطه بلندمدت می پردازیم. -3- روش همانباشتگی جوهانسن- جوسیلیوس به طور کلی در تحلیل چند متغیره سری زمانی ممکن است بیش از یک بردار همانباشتگی بلندمدت وجود داشته باشد بدین معنا که متغیرهای تحت بررسی در بلندمدت به چند طریق مستقل از هم به یکدیگر وابسته باشند. در آن صورت روشهایی مثل انگل-گرنجر نمیتواند بدون هیچ پیش فرضی از جانب تحلیلگر این بردارها را تعیین کند. جوهانسن و جوسیلیو با فرموله کردن روشی برای همانباشتگی برداری که در تعیین بردار همانباشتگی از طریق حداکثر راستنمایی صورت میگیرد توانستند نقایص روش انگل-گرنجر را حل کنند. اسا کار آنها را در یک مد خود رگرسیونی در دستگاه فوق (VAR) به صورت رابطه )1( تشکیل میدهد 9 Y t D t p AY i i 1 : k 1 t i A i t D t : n n : k k t t : n 1 )1( n تعداد متغیرهای درونزا می باشد که تحت بردار Y بیان شده است. k تعداد متغیرهای برونزا مانند عرض از مبدا روند متغیر مجازی و... است که در غالب بردار D بیان شده است وباالخره p حداکثر طو وقفه برای الگوی VAR است که با تعیین آن از طریق معیارهای مختلف می توان اطمینان پیدا کرد که جزء خطای مد مذکور دارای ویژگی های نوفه سفید خواهد بود. Y t t )4( در این روش برای نشان دادن پویاییهای کوتاه مدت می توان دستگاه معادالت )1( را در 45 قالب الگوی تصحیح خطای برداری بصورت زیر نوشت 9 Y i : n 1 t p 1 i 1 Y ( I A ( I A i 1 1 t i A Y 2 A 2 t p... A )... A D i P) t, i 1,2,..., p 1 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 38 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب ) ویا I(0) از آنجا که این روش برای متغیرهایی که دارای خاصیت (1)I )انباشته از مرتبه او Yt i ( انباشته از مرتبه صفر( طراحی شده است لذا در معادله فوق تمامی جمالت بصورت I(0) هستند از سوی دیگر طو وقفه )P( به گونهای انتخاب می شود که جمله اخال هر Yt p (0)I نیز r 4: معادلە در دستگاه )4( iid و لذا (0)I باشد. لذا می باید انباشتگی دو طرف دستگاه )4( برابر شوند. اگر رتبە ماتریس را در سه حالت زیر برقرار است 9 r = n الف( برآورد مد تخمین ب( که در این صورت کلیە متغیرهای بردار VAR در سطح متغیرها است. I(0) Y r = 0 باشد تا درجە هم در نظر بگیریم این شرط هستند و روش مناسب برای که در این صورت هیچ ترکیب خطی پایا ازمتغیرهای بردار Y وجود ندارد و روش مناسب برای برآورد مد تخمین VAR در تفاضل مرتبه او متغیرها است. ج( 1 0 r n که در این صورت r ترکیب خطی پایا از ازمتغیرهای بردار Y یا بعبارت 38 دیگر r بردار هم انباشتگی وجود دارد و از روش»جوهانسون«برای برآورد بردارهای هم 31 انباشتگی استفاده می شود. -3- آزمون آماري روند زمانی متغیرهاي مدل: از آنجاییکه اغلب متغیرهای کالن اقتصادی ناپایا هستند و در مد هم انباشتگی جوهانسن- جوسیلیو همه متغیرهای مد بایستی انباشته از درجه او باشند تا بتوان از این روش استفاده کرد لذا ابتدا نشان می دهیم که دو متغیر نرخ ارز مؤثر دالر و قیمت حقیقی نفت دارای این ویژگی می باشند و لذا استفاده از روش فوق در این مقاله بالمانع می باشد. جدو )4-2( نتایج حاصل از این آزمون برای دو متغیر مد را نشان می دهد. به روشنی مالحظه می شود که هر دو متغیر در سطح نامانا می باشند ولی با یک بار تفاضل گیری مانا می شوند. انباشته بودن متغیرها آن هم از درجه یک استفاده از روش جوهانسن برای تخمین رابطه بلندمدت بین این دو متغیر را ممکن می کند. در ضمن ضریب جزء عرض از مبدا معنی دار ولی ضریب متغیر روند زمان معنی داری نمی باشد لذا در آزمون ایستایی متغیرها صرفا عرض از مبدا لحاظ شده است.)جدو مربوط به خروجی نتایج آزمون در قسمت ضمایم قابل مالحظه می باشد.( 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا 3-3- تعیین طول وقفه بهینه مدل همانطور که عنوان شد تخمین مد هم انباشتگی جوهانسن-جوسیلسو مستلزم تخمین یک سیستم معادالت VAR I(0) t می باشد که در این بین بدست آوردن طو وقفه بهینه از مقدمات تخمین مدلها می باشد. چرا که تعیین تعداد وقفه های مناسب در این 34 الگو تضمین می کند که جمالت خطا مربوط به معادالت نوفه سفید و در نتیجه ایستا یا هستند. معموال مرسوم است که از طو وقفه مشابه برای معادالت سیستم استفاده شود تا حالت تقارن حفظ گردد. از آنجا که همبستگی خطی بین متغیرهای سمت راست معادالت محتمل بوده و منجر به وقوع همخطی شدید میشود لذا نمی توان از معیار آماره جهت تعیین معنی داری یا عدم معنی داری ضرایب با وقفه متغیرها بهره جست. لذا از میان معیارهای متفاوتی که برای تعیین وقفه بهینه بکار برده میشود معیار اطالعاتی آکائیک) AIC ( شوارتز- بیزین) SC ( حنان-کوئین )HQ( مورد استفاده قرار می دهیم. بر اسا نتایج خروجی نرم افزار یا نسبت درستنمایی) LR ( Eviews را که در جدو )8-4( قسمت ضمائم انتهای فصل ملحوظ شده است مالحظه می شود که طو وقفه بهینه با توجه به معیارهای شوارتز- بیزین) SC ( حنان-کوئین ابتدا یک سیستم معادالت )HQ( VAR برابر یک می باشد. در نتیجه با طو وقفه بهینه یک را تخمین می زنیم و سپس به بررسی و تعیین تعداد بردارهای همگرایی) همجمعی( می پردازیم. جدول) 4 - متغیر (: نتایج آزمون مرتبه جمعی )نرخ ارز مؤثر واقعی دالر و قیمت حقیقی نفت آماره آزمون ADF در سطح متغیرها آماره آزمون ADF در -4/85 قیمت حقیقی نفت خام تفاضل مرتبه اول متغیرها -2/82-2/:2 نرخ ارز واقعی 3/82- خام( مقدار بحرانی سطح اطمینان سطح اطمینان نتیجه آزمون 99 درصد 99 درصد در سطح متغیر 9 عدم رد فرضیه صفر در سطح :: و 8: درصد اطمینان )قیمت حقیقی نفت با یکبار تفاضل -4/5: -3/88 گیری ایستا می شود.( در سطح متغیر 9 عدم رد فرضیه صفر :4/5-3/88- مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 33 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب و مؤثر دالر آمریکا منبع 9 محاسبات تحقیق در سطح :: و رد فرضیه صفر در سطح 8: درصد ( نرخ ارز واقعی و مؤثر دالر با یکبار تفاضل گیری ایستا می شود.( 3-4- تعیین تعداد بردارهاي همگرایی)همجمعی( )r( تخمین رابطه بلند مدت با روش جوهانسن-جوسیلسو و به کمک داده های فصلی طی سالهای 1:58 تا 4885 در پنج حالت مختلف از نامقیدترین تا مقیدترین حالت امکان پذیر است. تفاوت عمده این حاالت لحاظ و یا عدم لحاظ عرض از مبدا یا روند در مد VAR π و رابطه بلند مدت می باشد. بهر حا با توجه به نتایج بدست آمده معنی دارترین حالت که هم از نظر آماری مورد تأیید بوده و هم به لحاظ تجربی نیز دارای ضرائب معقو می باشد حالتی است که رابطه بلند مدت دارای عرض از مبدا و بدون روند لحاظ شود. این نتیجه چندان دور از ذهن نبود چرا که اگر به روند متغیرهای مد در شکل مربوط در ابتدای این فصل دقت شود نمی توان روند قطعی و مشخصی را برای این دو سری زمانی در نظر گرفت و تغییرات آنها به نظر تابعی از زمان نمی باشد. به منظور آزمون رتبه ماتریس و تعیین تعداد بردارهای همگرایی در روش جوهانسن- جوسیلیو از آزمون های اثر و حداکثر مقدار ویژه استفاده می کنند. فرآیند تصمیم گیری بدین صورت است که ابتدا فرضیه عدم وجود هرگونه بردار همجمعی) r=0 ( را آزمون می کنیم اگر بر اسا کمیت های بحرانی آماره آزمون اثر و یا آماره آزمون حداکثر مقدار ویژه این فرضیه رد شد در مرحله دوم فرضیه صفر مبنی بر وجود تنها یک بردار همجمعی یعنی r=1 را مجددا به همین ترتیب آزمون می کنیم. وقتی متوقف می شویم که فرضیه صفر مورد پذیرش قرار گیرد. در این هنگام تعداد بردارهای همجمعی به همراه الگویی که بر اسا آن این تعداد بردارهای همجمعی برآورد شده اند بصورت یکجا تعیین می شوند. جدو ) 3-2 (زیر نشان دهنده نتایج آزمون تعیین تعداد بردارهای همجمعی می باشد. 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا آزمون فرضیه فرضیه صفر 9 رابطه بلندمدت وجود ندارد. جدول) 3-4 (: آزمون تعیین تعداد بردارهاي همجمعی آزمون اثر statics( )trace مقدار بحرانی آزمون حداكثر مقدار ویژه) statics )eigenvalue )r = 0 ( فرضیه صفر 9 فقط یک رابطه بلندمدت وجود مقدار بحرانی نتیجه آزمون سطح سطح آماره سطح سطح آماره اطمینان اطمینان آزمون اطمینان اطمینان آزمون 44/:2 99 درصد 1:/:2 99 درصد 12/:4 42/28 99 درصد 18/22 99 درصد 48/48 14/:2 :/42 8/85 14/:2 :/42 8/85 دارد. 1( = r ) منبع 9 محاسبات تحقیق رد فرضیه صفر در سطح اطمینان 8 :درصد عدم رد فرضیه صفر همانطور که جدو فوق نشان می دهد فرضیه صفر مبنی بر عدم وجود رابطه بلندمدت در سطح اطمینان 8: درصد رد می شود بنابراین حداقل یک رابطه بلندمدت بین دو متغیر حقیقی مد می توان قائل شد. اما آزمون فرضیه صفر مبنی بر وجود تنها یک بردار همجمعی نه بیشتر بین متغیرها نشان می دهد که در سطوح اطمینان 8: درصد و :: درصد فرضیه صفر قابل پذیرش می باشد. حا می توان بردار هم انباشته بلندمدت بین دو متغیر قیمت حقیقی نفت و نرخ ارز واقعی دالر را بصورت جدو زیر بدست آورد 9 C 41/55-8/38 نامقید مقید)نرما شده( منبع 9 محاسبات تحقیق جدول) 4-4 (: تخمین ضرایب بردارهاي همجمعی متغیر LREER -2/13 1 LRWOIL -8/22 8/15 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 33 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب همانطور که مالحظه می شود بردار نرما شده )1+ و 8/15+( ضرایب متغیرهای بلند مدت رابطه بین نرخ ارز دالر و قیمت نفت را نشان می دهد که نسبت به نرخ ارز دالر نرما شده است. در قسمتهای بعدی خواهیم دید که در بلندمدت نرخ ارز متغیر دورنزا و وابسته و متغیر قیمت نفت متغیر برونزا و توضیحی مد در رابطه بلندمدت می باشد. حا می توان رابطه بلندمدت را بصورت زیر بازنویسی کرد 9 LREER = 5/30 0/18 LRWOIL ) 3( (2/04) همانطور که مالحظه می شود رابطه بلندمدت بدست آمده دارای ضریب منفی 8/15 می باشد که از لحاظ آماری نیز معنی دار است. ( عدد داخل پرانتز بیانگر آماره استیودنت t می باشد که چون بصورت سرانگشتی بزرگتر از 4 می باشد لذا فرضیه صفر مبنی بر صفر بودن شیب معادله در سطح اطمینان 8 :درصد رد می شود و مقدار 8/15- بدست آمده معنی دار می باشد.( این ضریب بدین گونه تفسیر می شود که با افزایش 18 درصد لگاریتم قیمت حقیقی نفت باعث کاهش لگاریتم نرخ واقعی و مؤثردالرآمریکا) Depreciation ( به اندازه 1/5 درصد می گردد. الزم به ذکر است که وجود یک رابطه منفی بین این دو متغیر از پایه های تئوریک قوی برخوردار می باشد که در مطالعات افرادی همچون گراکمن می توان یافت. نتیجه بدست آمده در این قسمت تأییدی است بر نظریه فوق. در نتایج بدست آمده فوق نکات زیر مورد توجه است او اینکه در مقایسه با نتایج تخمینهای قبلی که در فصل قبل مورد بررسی قرار گرفت نتایج این مقاله عکس العمل پایین نرخ ارز دالر به تغییرات قیمت نفت را نشان می دهد. تفاوت در سالهای مورد بررسی و تناوب داده ها از نظر فصلی یا ساالنه بودن نحوه تعدیل شاخص قیمت نفت جهانی به مقادیر حقیقی آن و یا روش مورد استفاده از دالیل اصلی این اختالف باشد. نکته دوم اینکه چون متغیرهای مورد استفاده در مد بصورت لگاریتمی وارد مد می شوند لذا می توان ضرایب بدست آمده را به عنوان نوعی کشش لحاظ کرد. یعنی می توان گفت کشش نرخ ارز دالر به قیمت حقیقی نفت برابر با منفی 8/15 می باشد. به عبارتی در بلندمدت از بین عوامل مختلفی که بر تغییرات نرخ ارز دالر مؤثر هستند قیمت حقیقی نفت تنها حدود 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا 15 درصد تغییرات را توضیح می دهد و عوامل دیگر اقتصادی توضیح دهنده باقیمانده تغییرات آن می باشند که در جزء عرض از مبدأ معادله توضیح داده می شود و مقدار نسبتا باالیی است. 3-9- برآورد الگوي تصحیح خطاي برداري وجود همجمعی بین مجموعه ای از متغیرهای اقتصادی مبنای آماری استفاده از الگوی تصحیح خطا را فراهم می آورد. الگوی تصحیح خطا نوسانات کوتاه مدت متغیرها را به نوسانات بلندمدت آنها ارتباط می دهد. در این بخش الگوی تصحیح خطای برداری برای معادله بلند مدت تخمین زده شده بررسی می کنیم. معادله زیر بیانگر الگوی تخصیص خطا برای معادله نرخ ارز حقیقی دالر می باشد که بصورت تابعی از مقادیر با یک وقفه متغیرهای نرخ ارز حقیقی قیمت حقیقی نفت و جمله تصحیح خطا می باشد. )2( D( LEER ) 0.005 0.2D( LREER ( 1)) 0.03D( LRWOIL ( 1)) 0.043ecm( 1) رابطه فوق رابطه تصحیح خطای برداری مربوط به رابطه بلندمدت بدست آمده را نشان می دهد. همانطور که مشاهده می شود معادله مربوط به نرخ ارز دارای جمله تصحیح خطای منفی و معنی دار است. ( جدو مربوط به خروجی نرم افزار در قسمت ضمائم آورده شده است که نشان می دهد که جمله تصحیح خطا دارای t استودنت بزرگتر از 4 می باشد و در سطح اطمینان باالی 8: درصد معنی دار می باشد.( قبال نیز ذکر شد که جمله تصحیح خطای منفی به معنای میل به سمت مقدار بلند مدت را در صورت ایجاد انحراف در متغیر وابسته نشان می دهد. اندازه این ضریب که نسبتا مقدار کوچکی می باشد بیانگر سرعت کند تعدیل به سوی تعاد بلندمدت را نشان می دهد. در مد مورد بررسی نرخ ارز حقیقی و مؤثر دالر در صورت انحراف از روند بلندمدت خود در هر دوره)فصل( 2/3 درصد از این انحراف جبران می شود که بیانگر سرعت به نسبت پایین تعدیل به سمت بلندمدت می باشد. نتایج این تخمین با نتایج برخی تحقیقات قبلی نظیر بناسی-کوری و دیگران) 4888 ( همخوانی دارد. آنها از مد کراگمن چهار کشوری استفاده کرده بودند. مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 32 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب با دانستن سرعت تعدیل کوتاه مدت نرخ ارز مؤثر دالر به سمت روند بلندمدت آن می توان مدت زمانی را که طو می کشد تا انحراف بوجود آمده از روند متغیر تا نصف بسته شود بصورت تقریبی محاسبه کرد. اگر انحراف از روند بلندمدت با نرخ رشد 2/3 درصد در هر دوره تعدیل شود در این صورت تقریبا 12 دوره ( 2 سا ) طو می کشد تا دوباره نرخ ارز حقیقی دالر به روند بلندمدت خود برگردد. مالحظه می شود که هرچند نوسانات نرخ ارز دالر بسیار پایان است منتها در صورت انحراف از تعاد بلندمدت بازگشت دوباره به تعاد نسبتا زمان طوالنی را می طلبد. از آنجاییکه در قسمت بعد نیز بطور مفصل در خصوص تعیین رابطه علیت توضیح خواهیم داد در مد مورد بررسی متغیر نرخ ارز به عنوان متغیر درونزای مد می باشد و به عبارتی دقیق تر بین دو متغیرنرخ ارز و قیمت نفت متغیر قیمت نفت از برونزایی قوی تری نسبت به نرخ ارز دالر برخوردار است و لذا بررسی رابطه تصحیح خطا برای معادله قیمت حقیقی نفت چندان محلی از اعراب ندارد. 3-6- بررسی رابطة علیت بین متغیر ها با آزمون رابطه علیت بین متغیرهای مد می توانیم بر ضرایب بدست آمده در خصوص رابطه بلندمدت و جهت اثرگذاری بین آنها در معادله بلندمدت تخمین زده شده از لحاظ اقتصادسنجی اعتماد کنیم چرا که اگر رابطه علیت از سمت قیمت نفت به نرخ ارز دالر باشد تخمین بخش قبل تأیید می شود و تحلیل های وارد بر آن منطقی است. در الگوی تصحیح خطای برداری از دستگاه معادالت )4( ماتریس را میتوان به شکل تفکیک کرد که در آن ماتریس n r شامل ضرایب روابط تعادلی بلند مدت یا بردارهای همانباشتگی و ماتریس n r شامل ضرایب تعدیل عدم تعاد یا Y t p ملحوظ در سرعت تعدیل به سمت تعاد بلندمدت است. در این صورت جملە رابطە دستگاه )4( معاد جملە تصحیح خطا ( ecm ) در مد تک معادلهای است و با فرض اینکه دو متغیر وجود داشته باشد و LREER )همانباشته باشند( دستگاه )4( بصورت زیر استخراج کرد 9 LRWOIL ناپایا بوده و یک ترکیب خطی پایا بین آن دو میتوان مد تصحیح خطا برای دو متغیر را از 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا p 1 p 1 i i i a11 LREER t i a12 LRWOIL t i a1ecmt 1 t i 1 i 1 p 1 p 1 i i t a21 LRWOIL t i a22 LREER t i a2ecmt 1 t i 1 i 1 LREER 1 LROIL 2 )8( )2( 33»آزمون علیت گرنجر«معمولترین روش برای آزمون رابطە علی بین متغیرها است 32 اما در صورتیکه دو متغیر ناپایا بوده و هم انباشته باشند این آزمون معتبر نیست. در این 38 حالت باید از»آزمون علیت گرنجر- سیمز«استفاده کرد که بر مبنای مد تصحیح خطا 32 استوار است. مطابق آزمون علیت»گرنجر- سیمز«الگوی تصحیح خطا ما را قادر میسازد که علیت کوتاهمدت و بلندمدت را آزمون کنیم به این صورت که رد فرضیە تصحیح خطای )5( بمعنای تایید رابطە علیت بلند مدت ازLRWOIL به رد فرضیە a 1 0 LREER i a 0 12 32 به LREER است. به ازای تمامی در مد است و ها بمعنای تایید رابطە علیت کوتاه مدت ازLROIL i بررسی علیت بلند مدت بین دو متغیر در واقع آزمون صفر بودن ضریب جمله تصحیح خطا H H 0 1 : a : a 1 1 0 0 ) زیر در مد است 9 VECM a 1 ( برای آزمون این فرضیە از آمارە t در سطح معنیداری %8 استفاده میشود و عدم رد فرض صفر به معنای تایید فرضیە دوم تحقیق خواهد بود. همچنانکه در جدو )8( ضمیمه مد تصحیح خطای برداری نشان داده شده است مشاهده می شود آماره آزمون ضریب تصحیح خطا در معادله تصحیح خطای مربوط به معادله LREER برابر :3/8- می باشد و لذا فرضیه صفر مبنی بر وجود علیت از قیمت نفت به دالر در فاصله اعتماد 8: درصدی می توان پذیرفت. اما به دلیل عدم معنی داری ضریب جمله تصحیح خطا در معادله تصحیح خطای مربوط به قیمت نفت فرضیه صفر در خصوص نبود علیت از نرخ ارز به قیمت نفت قابل پذیرش است. لذا رابطه بلندمدت تخمین زده شده و ضرایب حاصل از آن در قسمت مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 39 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب های قبل قابل پذیرش بوده و تفاسیر مرتبط با آن در فاصله اعتماد 8: درصدی معنی دار می باشند. 4- نتیجه گیري همانطور که در ابتدای مقاله بیان شد این مقاله به دنبا جوابگویی به سره سرؤا زیرر بوده است 9 1( آیا بین قیمت واقعی نفت خام و ارزش واقعی دالر رابطه بلند مردت پایردار و معنری داری وجود دارد یا خیر 4( قیمت واقعی نفت خام و ارزش واقعی دالر به چه میزان به هم مرتبط هستند 3( آیا تغ ی ی ر د ر ق ی م ت ن ف ت م و جر ب تغ ی یر ر د ر ا ر ز ش دال ر مری گر ردد یرا برالعکس بر ه عبارت دیگر کدام متغیرعلت متغیر دیگر است و رابطره علری برین ایرن دو متغیرر چگونه است 2( در صورت وقوع یک شوک بر متغیر نرخ ارز دالر و یا قیمت نفت ایرن متغیرهرا آیرا دوباره به مسیر بلندمدت خود بازمی گردند سرعت تعدیل چگونه است نتایج ذکر شده در قسمت قبل جواب هر یک از سؤاالت را به وضوح مشخص میکنرد. در مورد سؤا او جواب مثبت است و تنها یک رابطه بلندمدت بین ایرن دو متغیرر تأییرد می شود که در سطح اطمینان :: درصد قابل قبو می باشد. در مورد سؤا دوم نیز نترایج تخمین نشان می دهد تغییر قیمت نفت به اندازه 18 درصد منجر به تغییر مخالف به اندازه 1/5 درصد ارزش واقعی دالر می گردد. در مورد سؤا سوم نیز در بلندمدت علیت از قیمرت حقیقی نفت به قیمت حقیقی دالر نتیجه گیری شد و به عبارتی دقیقی تر قیمرت نفرت از برونزایی قوی تری نسبت به دالر برخوردار است. و براالخره در مرورد سرؤا چهرارم رابطره تصحیح خطا نشان داد که ارزش نرخ ارز دالر به عنوان متغیر وابسته مد در صورت وقروع شوک و انحراف از روند بلندمدت خود با سرعت پایینی تعردیل مری شرود و حردود 2 سرا طو می کشد تا نصف انحراف ایجاد شده برطرف گردد. بر اسا یافتههای تحقیق میتوان توصیههای سیاستی زیر را ارائه کرد 9 1- از آنجاییکه اقتصاد ایران یک اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت می باشرد و بریش از هشتاد درصد بودجه ساالنه کشور وابسته به درآمدها و ارزهای ناشی از فروش نفرت خرام 39 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا است که عمدتا بر حسب دالر می باشد. از سروی دیگرر تبردیل درآمردهای ارزی بره ریرا مشکالت متعددی از جمله بیماری هلندی را به بار می آورد. بنرابراین فهرم نوسرانات دالر و قیمت نفت و ارتباط بین آنها از پیش نیازهای یرک بودجره ریرزی کارآمرد و برنامره ریرزی بلندمدت بهینه می باشد. از نتایج مقاله چنین بر می آید در بلندمدت قیمت نفت برونزاتر از قیمت دالر در مقادیر واقعی می باشد. و چون تعیین قیمت نفت از طریق دو سوی عرضره و تقاضا صورت می گیرد و عرضه نفت نیز تا حدودی در اختیار کشورهای نفت خیز و در حا توسعه مثل ایران می باشد می توان با اتخاذ سیاستهایی که منجر به همگرایی بیشرتر برین کشورهای در حا توسعه و نفت خیز می شود به اهداف بلندمردت رشرد و توسرعه دسرت یابند و منابع خود را به نحو احسن در راستای منافع ملی خود صرف کنند. 4- دالر آمریکا به عنوان یک ارز جهان روا بیش از نیم قرن است که بر اقتصراد جهرانی حاکم است و اخیرا یورو) پو واحد اروپا( به عنوان رقیب جدی برای دالر عنوان شده است. در این بین که رقابت شدیدی بین پو های قوی جهانی وجود دارد نفت نیز به عنوان یرک ماده استراتژیک بایستی در مالحظات بین المللی مورد توجه قرار گیرد. که این موضوع نیرز نقش کشورهای نفت خیز را در اقتصاد جهانی پررنگ تر می کنرد. جهرت حضرور مرؤثرتر و علمی تر در این میدان رقابت بین المللی بایستی چند و چون رابطه بلندمدت برین قیمرت نفت با چنین ارزهای قدرتمندی بررسی گردد که این مقاله قدم کوچکی در این زمینه برود. طبق نتایج بدست آمده اوال رابطه بلندمدت منفی و از قیمرت نفرت بره دالر اسرت. یعنری سیاستگذاران کشورهای نفت خیز اگر سیاستهایی را که منجر به افزایش عرضره نفرت خرام می شود دنبا کنند در این صورت در بلندمدت ایرن سیاسرتها برا کراهش قیمرت نفرت و افزایش ارزش واقعی دالر در مقابل سایر ارزها می گردد و برعکس. 3- نک ت ه ن هایی ای نک ه ط ب ق ن تایج ب ه د س ت آمرده بر ه نظر ر مری ر سرد دیردگاه پ رت فر و ی کراگمن برای اکثر کشورهای نفت خیز که با افزایش قیمت نفت ثروت های ارزی زیادی را بدست می آورند درست باشد. یعنی اینگونه کشورها در کوتاه مردت اوراق قرضره دالری را ترجیح می دهند ولی در بلندمدت واردات خود از آمریکا را نسبت به کشورهای دیگرر مثرل کشورهای اروپایی و چین کاهش می دهند و باعث تضعیف واقعی دالر می گردند. مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 38 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب ضمیمه: جداول مربوط به خروجی نرم افزار جدول) Eviews (: سري هاي زمانی مورد استفاده)منبع: )IFS database 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا 9Oil متوسط قیمت نفت خام 9Reer نرخ ارز واقعی و مؤثر دالر آمریکا 9Wcpi شاخص قیمت مصرف کننده جهانی 9Lrwoil لگاریتم قیمت واقعی نفت خام 9Lreer لگاریتم نرخ ارز واقعی و مؤثر دالر آمریکا مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 33 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب جدول) (: آزمون مانایی دیکی-فولر تعمیم یافته) test )ADF 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 33 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب جدول) 3 (: تعیین طول وقفه بهینه مدل VAR جدول) 4 (: آزمون هم انباشتگی جوهانسن- جوسیلیوس 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 32 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب ( ( فهرست منابع نوفرستی, محمد )1325 فرهنگی رسا, تهران. تشکینی احمد) 1352 هنری دیباگران تهران چاپ او»ریشه واحد و همجمعی در اقتصاد سنجی«, مؤسسه خدمات «اقتصادسنجی کاربردی به کمک»Microfit مؤسسه فرهنگی 3) Akram, Q. F. (2004). Oil Prices and Exchange Rates: Norwegian Evidence. In: The Econometrics Journal 7. 476 504. 4) Amano, R. and van Norden, S. (1995), Exchange rates and oil prices, Bank of Canada, Working Paper. 5) Amano, R. A. and S. van Norden. 1998. Oil Prices and the Rise and Fall of the US Real Exchange Rate. In: Journal of International Money and Finance 17. 299 316. 6) Andreas Breitenfellner, Jesus Crespo Cuaresma (2008), Crude Oil Prices and the USD/EUR Exchange Rate, MONETARY POLICY & THE ECONOMY, central bank of the Republic of Austria. 7) Bénassy-Quéré, A., Mignon, V. and Penot, A. (2007), China and the relationship between the oil price and the dollar, Energy Policy 35, 5795-5805. 8) Carnot, N. and Hagege, C. (2004), Le marché pétrolier, DP Analyses Economiques 53. 9) Cheng, K. C. 2008. Dollar Depreciation and Commodity Prices. In: IMF (ed.). 2008. World Economic Outlook. International Monetary Fund. Washington D.C. 72 75. 10) Chen, Y.-C., K. Rogoff and B. Rossi. 2008. Can Exchange Rates Forecast Commodity Prices? Working Paper. Harvard University. 11) Chen, S.-S. and H.-C. Chen. 2007. Oil Prices and Real Exchange Rates. In: Energy Economics 29. 390 404. 12) Clark, P. and McDonald, R. (1998), Exchange rates and economic fundamentals: A methodological comparison of BEERs and FEERs, IMF Working Paper 98/00. 13) Clements, K. W. and R. Fry. 2006. Commodity Currencies and Currency Commodities. CAMA Working Paper. 14) Enders,Walter (2004). Applied Econometrics time series. John wiley & sons.. )1 )4 33 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832

بررسی رابطه بلند مدت قیمت حقیقی نفت خام و ارزش واقعی دالر آمریکا 15) Faruqee, H (1995), Long-run determinants of the real exchange rate - A stock-flow perspective, IMFStaff papers, Vol. 42, 855-881, March. 16) Frankel, J. (2003), A proposed monetary regime for small commodityexporters: Peg the export price, John F. Kennedy School of Harvard University Faculty Research Papers Series. 17) Golub, S. (1983), Oil prices and exchange rates, The Economic Journal 93 (371), 576-593. 18) Habib, M. M. and M. M. Kalamova. (2007). Are there Oil Currencies? The Real Exchange Rate of Oil Exporting Countries. Working Paper. European Central Bank. 19) Haffman,D.,and W.Crowder (1996)."The Long-Run Relationship between Nominal Interest Rates and Inflation:The Fisher Equation Revised." Journal of Money,Credit and Banking,28,102-118. 20) Korhonen, I. and T. Juurikkala. (2007). Equilibrium Exchange Rates in Oildependent Countries. BOFIT Discussion Papers. 21) Krichene, N. (2005). A Simultaneous Equations Model for World Crude Oil and Natural Gas Markets. IMF Working Paper. 22) Krichene, N. (2006). World Crude Oil Markets: Monetary Policy and the Recent Oil Shock. 23) IMF Working Paper. 24) Krugman, P. (1983), Oil and the dollar in Bhandari, J. and Putnam, B. (eds), Economic interdependence and flexible exchange rates, MIT Press. 25) Marglin, S.-A. and J.-B. Schor (eds.). (1990). The Golden Age of Capitalism: Reinterpreting the Postwar Experience. Clarendon Press. Oxford. 26) McKinnon, R. I. (2005). The World Dollar Standard and Globalization New Rules for the Game? Working Paper. Stanford University. 27) Schimmel, W. (2008). Is the Oil Price Being Driven by a Weak Dollar? Futures FTC Capital. Vienna. 28) Sims,C,A. (1972) "Money,Income and Causality." American Economic Review,62, 540-552. 29) Yousefi, A. and T. S. Wirjanto. (2005). A Stylized Exchange Rate Passthrough Model of Crude Oil Price Formation. OPEC Review 29. 177 187 یادداشتها مجله مهندسي و مديريت پرتفوي / شماره چهارم/ پائيز 39 9832

دكتر محمود هوشمند و رضا فهیمی دوآب 1 - The Oesterreichische Nationalbank (OeNB) is the central bank of the Republic of Austria 2 - Bretton Woods 3 - MacKinnon 4 - Marglin and Schor 5 - Yom kipper 6 - Krichene 7 - Plaza Accord 8 - swing Producer 9 - Amano and Van Norden 10 - Krugman 1983; Golub1983 11 - Amano, Van Norden; 1995 and Quere_ Benassy; 2007 12 - Frankel 13 - Van Norden, Amano; 1993,1995 14 - Farugee 15 - Clark and McDonald(1998) 16 - Cheng;2008, Krichene;2005, Yousefi and Virjanto;2005 17 - Amano and van Norden;1998, Benassy-Quere et al;2007, Schimmel;2008 18 - Coudert et al. 19 - Terraza & Melhem 20 - Ozturk(2008) 21 - Benassy-Quere et al. 22 - Norden & Amano 23 -Akram;2004, Chen and Chen; 2007, Habib and Kalamova;2007, Korhonen and Juurikkala;2007 24 - Chen et al., 2008; Clements and Fry,2006 26 -Auto Regressive Distributed Lag 27 - Johansen-Juselius co integration method 28 -Vector Error Correction Model(VECM) 29 - identical, independent distribution(iid) 30 -Cointegration Vector 31 Enders(2004) 32 - white noise 33 -Granger Causality Test 34 - Enders,(2004) 35 -Granger-Sims Causality Test 36 - Enders(2004), Haffman & Crowder (1996) 37 - Enders(2004), Haffman(1996), Mehrara(2006) نوفرستي 1379 25-39 مجله مهندسي و مديريت پرتفوي/ شماره چهارم/ پائيز 9832